Zeevaart

RAMLAB
De grote stimulator van 3D metaal printen in de Rotterdamse haven is RAMLAB (Rotterdam Additive Manufacturing LAB). Dit is het eerste Fieldlab met 3D metaalprinters dat zich richt op de haven gerelateerde industrie. RAMLAB gebruikt 3D metaalprinters (ook wel additive manufacturing genoemd) voor het ontwikkelen van kennis op het gebied van metaal printen, 3D ontwerpen en certificering.

Het doel van RAMLAB is om door Research & Development projecten, samen met partners, de WAAM (Wire Arc Additive Manufacturing)-technologie commercieel inzetbaar te maken. Zo werkt RAMLAB samen met partners toe naar een toekomst waarin onderdelen ‘on demand’ geprint kunnen worden.

Allard Castelein, CEO Havenbedrijf Rotterdam: "De industrie heeft groene stroom en waterstof nodig wil ze aan de klimaatdoelstellingen van Parijs kunnen voldoen. Het concept van een North Sea Wind Power Hub is een aansprekend vergezicht in de ontwikkeling van een grootschalig, duurzaam energiesysteem op de Noordzee. Wij hebben als Havenbedrijf ervaring met de aanleg van land in zee en zetten die hiervoor graag in. We moeten nu vaart maken met grootschalige windenergie op zee en zorgen dat dit goed verankerd wordt in de plannen van de verschillende landen rond de Noordzee."

De vier elektriciteits- en gasnetwerkbedrijven en het Havenbedrijf bundelen hun krachten voor de verdere studie en onderzoek naar de ontwikkeling van een grootschalig, duurzaam Europees energiesysteem op de Noordzee. Het samenwerkingsverband is belangrijk voor de totstandkoming van een ‘North Sea Wind Power Hub’ in de periode na 2030, die een belangrijke bijdrage moet leveren aan het realiseren van de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs. Om de EU-klimaatdoelstellingen te behalen zal het offshore-windenergievermogen op de Noordzee aanzienlijk moeten worden uitgebreid. De schattingen daarvoor variëren van 70 GW tot 150 GW aan offshore-windenergievermogen op de Noordzee in 2040. Een specifiek door het consortium ontwikkeld scenario, gebaseerd op de COP21-doelen van het klimaatakkoord van Parijs, gaat uit van 180 GW aan offshore-windvermogen op de Noordzee in 2045.

Verduurzaming industrie

De verduurzaming van de industrie is een belangrijk thema voor Europa. Volgens berekeningen die het Havenbedrijf Rotterdam heeft laten doen, is voor verduurzaming van alleen al de Rotterdamse industrie 27 tot 49 TWh nodig. Dergelijke hoeveelheden zijn alleen met wind op zee te realiseren. 27 tot 49 TWh vertaalt zich bij 4.000 draaiuren per jaar voor offshore windturbines in 7 tot 12 GW opgesteld vermogen. Dat zijn grofweg 1000 windturbines met een vermogen van 10 MW per stuk. Op dit moment is in het Nederlandse deel van de Noordzee voor 1 GW aan windturbines gerealiseerd. Met de nu uitgegeven en geplande kavels voor wind op zee (Borssele, Hollandse Kust) komt daar in de periode tot 2023 nog 3,5 GW bij. Voor de Rotterdamse industrie is dus een veelvoud aan wind op zee nodig van wat er nu gepland is.

‘Power Link Islands’ midden in de Noordzee

De visie van het consortium begint bij een stapsgewijze ontwikkeling met binationale hybrideverbindingen en werkt toe naar een versnelde uitrol, gefaciliteerd door grootschalige (10-30 GW) verzamelpunten (‘hubs’) voor offshore-windenergie die elektriciteit transporteren naar en interconnectoren vormen tussen meerdere Noordzeelanden. Het consortium wil de Europese klimaat- en energiedoelstellingen haalbaar én betaalbaar maken. Centraal in deze visie staat de aanleg van één of meerdere zogeheten ‘Power Link Islands’ of hubs met verbindingen naar en tussen de Noordzeelanden. Deze kunstmatige eilanden/hubs moeten op de Noordzee worden gerealiseerd op een locatie met optimale windomstandigheden, dus waar het hard en veel waait. Voor offshore wind locaties ver op zee leidt een gecoördineerde internationale aanpak met een eiland-oplossing tot 30 procent kostenbesparing ten opzichte van het 'business as usual' aansluitmodel met HVDC converterplatforms op individuele onderstellen.

Er kan een groot aantal windturbines c.q. offshore-windparken worden aangesloten op een Power Link Island. Vanaf het eiland kan de windenergie verder worden gedistribueerd en getransporteerd via gelijkstroomverbindingen naar de Noordzeelanden (Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Duitsland en Denemarken). Deze verbindingen, de zogenoemde ‘WindConnectors’, maken niet alleen transport van de windstroom mogelijk van de windparken naar de hub/het eiland, maar verbinden ook de energiemarkten van die landen met elkaar, zodat internationale elektriciteitshandel mogelijk wordt.

Bovendien kan de windstroom op een Power Link Island worden omgezet naar duurzame waterstof voor grootschalig transport naar land, opslag of buffering. Op dit moment wordt waterstof nog gemaakt van aardgas met CO2 als bijproduct. Het combineren van de sterke punten van stroom- en gassystemen kan ook een impuls geven aan de opkomst van waterstof als duurzame oplossing in tal van toepassingen in de industrie, de gebouwde omgeving en de transportsector.

Power-to-Gas zal naar verwachting een belangrijke rol spelen in de verdere analyses van het North Sea Wind Power Hub-systeem. De windstroom zou dicht bij de bron (d.w.z. een locatie ver buiten de kust) kunnen worden omgezet in gasvorm en mogelijk via bestaande offshore-gasinfrastructuur aan land worden gebracht.

Samenvattend zouden de functies van een eiland kunnen zijn:
• Besparend alternatief voor grote converterplatforms op zee
• Werkeiland voor windparkontwikkelaars en onderhoud
• Hub om de wisselstroom van de omliggende windparken te verzamelen en met grote gelijkstroom 'snelwegen' met omringende landen te verbinden
• Conversie van stroom naar (waterstof)gas.

Meer informatie over de North Sea Wind Power Hub is te vinden via: http://www.northseawindpowerhub.eu

‘Voorspellen is moeilijk, zeker daar waar het de toekomst betreft’. Toch durft Neumann het wel aan om op het gebied van duurzaamheid dertig jaar vooruit te kijken. “Een vrijwel, of tegen die tijd zelfs, geheel emissie- en geluidloze industrie en logistiek is dan realistisch. We zijn ons er nu bewust van dat groei in het industriële tijdperk gepaard is gegaan met ongewenste neveneffecten. In 2050 is er geen geluidshinder meer en ook geen luchtvervuiling of impact op het klimaat. Het besef groeit dat het moet en dat het ook kan.”

Exotisch
Het vertrouwen in de toekomst haalt Neumann niet uit de huidige cijfers. “In de haven en in Nederland draaien we nu nog slechts voor 6 procent op hernieuwbare energie. Maar dat gaat exponentieel toenemen.” Hoe dat precies in z’n werk zal gaan, kan de CSR-manager niet voorspellen, maar dat het gaat gebeuren staat voor hem als de spreekwoordelijke paal boven water. “Technologisch kan er nu al heel veel. Zo rijden er al volwaardige auto’s op waterstof en zonne-energie. Vorig jaar is er een vliegtuig op zonne-energie de hele wereld rondgevlogen. Het gaat nu over opschalen. Ik ben optimistisch over wat technologie ons gaat brengen. Kijk bijvoorbeeld dertig jaar terug. Toen begonnen we net met de eerste PC’s, was er nog geen internet en was de mobiele telefoon nog tamelijk exotisch. Vergelijk dat met nu…. Zo moeten we ook naar 2050 kijken.”

Mindshift
Ondanks de mogelijkheden die technologie verschaft, is dat niet de drijvende kracht achter de duurzame revolutie die eraan komt. “Het gaat om de mindshift die in de hoofden van de mensen plaatsvindt. De maatschappij eist steeds nadrukkelijker dat duurzaamheid de norm wordt. Dat is ‘what gets things going’. Daardoor gaat verdere elektrificatie gewoon gebeuren en worden zaken zoals zonne-energie, waterstof en getijdenstroom, die nu nog klein zijn, straks heel normaal om in onze groeiende vraag naar schone energie te voorzien.”

Concurrentiefactor
“Je ziet die mindshift ook in het bedrijfsleven post vatten. Grote bedrijven zoals Unilever en Heineken stellen steeds hogere eisen aan hun leveranciers en vervoerders op het gebied van CO2 reductie.
Duurzaamheid is bij hen een belangrijk selectiecriterium. Daarmee wordt duurzaamheid meer en meer een concurrentiefactor. Zo’n economisch principe is niet te stuiten. Die duurzame samenleving gaat er gewoon komen. Je kunt er dus beter maar een actief onderdeel vanuit maken. Dat doen we ook als Rotterdamse haven. Er zijn al volelektrische containerterminals en hybride schepen, restwarmte en CO2 wordt al hergebruikt en het gebruik van zonne-energie neemt rap toe. Nu staat er voor 1,6 MW aan opwekkingscapaciteit in de haven. Al in 2020 zal dat naar verwachting vertienvoudigd zijn.”

Dialoog
Duurzaamheid is meer dan alleen milieu en klimaat. Het gaat ook over een veilige en gezonde omgeving en over mens en werk. Wat Neumann betreft gaan die zaken vaak hand in hand. “Minder uitstoot en geluid betekent een gezondere leefomgeving. Veiligheid heeft altijd al prioriteit.” Door robotisering en digitalisering gaan er banen verdwijnen maar er komen ook banen bij. “Belangrijk is dat we er ons bewust van zijn dat de werkgelegenheid ook een transitie ondergaat en dat we ons daarop voorbereiden. Dat doen we bijvoorbeeld door het te agenderen in ons duurzaamheidsprogramma. Maar ook door de dialoog erover aan te gaan met bedrijven in de haven en hun medewerkers. Er is een risico dat groepen straks buiten de boot gaan vallen, maar ook dit punt gaan we ongetwijfeld oplossen. Sterker nog, ik denk dat de haven van 2050 nog inclusiever zal zijn en nog meer werk en welzijn gaat bieden aan verschillende lagen van de bevolking dan vandaag de dag .”

Voorzitter van de Raad van Commissarissen Rutger van Slobbe: “Allard Castelein heeft de afgelopen jaren laten zien dat hij voor het Havenbedrijf en de Rotterdamse haven de juiste man op de juiste plek is in dit tijdperk van verandering. Wij wensen hem veel succes de komende vier jaar bij het verder ontwikkelen van het haven industrieel complex in de slimste en beste haven.”

Allard Castelein: “Ik ben verheugd dat we de komende periode verder kunnen bouwen aan de uitvoering van de strategie die we als Havenbedrijf hebben ontwikkeld en waar we samen met vele partners en stakeholders een goede start mee hebben gemaakt de afgelopen jaren. De haven ondergaat door digitalisering en de energietransitie grote veranderingen. Het Havenbedrijf en de ondernemingen in het havencomplex moeten een actieve rol blijven spelen bij deze uitdagingen voor de toekomst.”

Allard Castelein trad op 1 januari 2014 aan als CEO van het Havenbedrijf Rotterdam. Daarvoor was hij 26 jaar lang werkzaam in diverse functies actief bij Shell in binnen- en buitenland. In zijn laatste jaren was hij binnen het Brits-Nederlandse concern wereldwijd verantwoordelijk voor duurzaamheidsvraagstukken.

“Wando Boevé is een enorm gedreven man, met hart voor de haven en logistiek in den brede”, aldus Allard Castelein. “Hij heeft zich altijd op een inspirerende en creatieve manier ingezet voor het optimaliseren en vernieuwen van de keten. Door daarbij de dialoog te zoeken met alle betrokken partijen ontstond er breed commitment voor nieuwe plannen en ideeën. Zo stond hij mede aan de basis van de introductie van het concept ‘synchromodaal vervoer’.”

Boevé ging eerder dit jaar met pensioen als chief commercial officer van ECT. Sinds 1985 bekleedde hij leidinggevende functies bij Europa’s grootste containeroverslagbedrijf. Daarnaast was en is hij via diverse nevenfuncties bij onder andere Portbase, Deltalinqs, RPPC, Connekt, STC en het Strategic Logistics Platform, zeer begaan met het wel en wee van de Rotterdamse haven en de logistieke sector.

Sinds juni legt de Chengdu-Tilburg-Rotterdam-Express het traject, via Kazachstan en Moskou, af. Begonnen is met drie wekelijkse omlopen. Inmiddels zijn dat er al vier en per december worden het er dus vijf. Verbraak: “Vanuit China doen we traditioneel veel elektronica, maar je ziet dat er nu ook aardig wat seizoensproductie mee gaat, zoals bijvoorbeeld schoenencollecties. Met de trein ben je dan toch wat flexibeler en kun je je voorraadbeheer beter reguleren. Met vijftien dagen is alles ‘door-to-door’ geleverd.” Daarmee is de railverbinding 75procent goedkoper dan vervoer per vliegtuig. Daarnaast is Rotterdam vanuit China bezien een efficiënt logistiek knooppunt voor lading richting het Verenigd Koninkrijk, Spanje, maar ook de oostkust van de Verenigde Staten.

Get Ahead in Europe
Vanuit het Westen is het een heel diverse lading die de reis naar het Oosten maakt. “Auto’s, medicijnen, maar de laatste tijd ook veel Hoegaarden bier en machines voor de katoenindustrie in de Chengdu-regio.” De dienst wordt uitgevoerd door Railport Brabant in samenwerking met de Chinese railoperator CDIRS. Het is het paradepaardje van het ‘Get Ahead in Europe’-initiatief. Met deze in september gelanceerde campagne willen samenwerkingspartners Logistiek Midden-Brabant en het Havenbedrijf Rotterdam bedrijven in Azië wijzen op de voordelen van deze Nederlandse as als efficiënte toegang tot Europa.

Bron: GVT

“Deze overname ligt in lijn met de strategie van HES International om de opslag capaciteit in Europa te vergroten”, aldus Paul van Poecke, verantwoordelijk voor de natte bulk terminals binnen HES International. “De huidige en toekomstige opslag capaciteit kunnen een belangrijke rol spelen in de groeiende lokale en regional bitumen stromen, onder andere als gevolg van de IMO wetgeving die vanaf 2020 een lagere hoeveelheid zwavel in scheepsbrandstoffen voorschrijft. Bovendien ligt de terminal vlak bij HES Botlek Tank Terminal (“HBTT”) en naast European Bulk Services (“EBS”), beiden 100% dochters van HES International, hetgeen significante synergie voordelen op zal leveren”.

Dan Sargeant, CEO of Valt said: “HES International is een gerenommeerde marktspeler en we zijn ervan overtuigd dat de klanten van de terminal zullen profiteren van de professionaliteit en de geplande verbeteringen aan en investeringen in de terminal. Bij Valt concentreren we ons op het optimaliseren van de logistieke diensten die we onze klanten wereldwijd bieden. "

In 2018 zal HES International verbeteringen in de terminal aanbrengen door te investeren in de tanks en bijbehorende infrastructuur.

Bron: HES International

“Het Havenbedrijf Rotterdam wil internationaal toonaangevend zijn in duurzaamheid. Verbeteringen in de infrastructuur van de haven staan daarom voortdurend in het teken van innovatieve oplossingen die zowel duurzaam als efficiënt moeten zijn. De havenbruggen voor de binnenvaart, volledig uitgevoerd in kunststofcomposiet, maken daar deel van uit”, aldus Ronald Paul, COO Havenbedrijf.

Meer slimmigheden
Er zijn nog andere slimmigheden aan de nieuwe binnenvaartligplaatsen toegevoegd. Zo staan op de kade de zogenoemde dynamische scheepvaartverkeer informatiepanelen (DSIP). Dit zijn digitale verkeersborden met informatie voor scheepvaart. De afmeerpalen van de ligpalen hebben dankzij een kunststof buispaalcover een betere bescherming dan de voorheen gebruikte folie. De afvalcontainers hebben vulgraadsensoren gekregen, zodat je op afstand kan zien of de bak vol is. Drie weken geleden werden al bij wijze van proef biohutten in het kanaal geïnstalleerd. Dit is een kunstmatig gecreëerde leefomgeving voor opgroeiende vis.

Minder staal
Enkele slimme ligplaatsen hebben ook sensoren die moeten uitwijzen wat de aanmeersnelheid van binnenvaartschepen is. Daar is nog nooit onderzoek naar gedaan. De opgedane kennis kan dan gebruikt worden bij het aanleggen van nieuwe ligplaatsen. Eerder onderzoek wees uit dat dankzij de verkeersbegeleiding zeeschepen veel langzamer afmeren en veel minder druk op kades veroorzaken dan algemeen werd aangenomen. Dit heeft ertoe geleid dat meerpalen minder staal nodig hebben en ook minder diep de grond in hoeven.

Wuvio uit Maasdijk heeft een circulair product ontwikkeld voor stofbestrijding. Van gerecyclede vezels maakt het bedrijf een substantie die als een beschermingslaag over kolen of agrarische bulkgoederen wordt gelegd, wat stofvorming tegengaat en waterverbruik vermindert.

De Van Aalst Groep, met hoofdkantoor in Dordrecht, heeft vers kapitaal nodig voor de ontwikkeling en op de markt brengen van Safeway. Dit is een vinding waarmee het op volle zee gemakkelijker en veiliger is om van een werkschip op een offshore-installatie te komen.

Rotterdam Port Fund, dat aanvankelijk First Dutch Port Fund heette, is vorig jaar opgericht door vijf partijen: de Rotterdamse investeerder Peter Goedvolk, ondernemer en reder Jan Willem Doeksen, Havenbedrijf Rotterdam, zakenbank NIBC en het regionale investeringsfonds Innovation Quarter.

De vijf investeerders staken samen circa €50 mln in het fonds. Hiermee willen zij snelgroeiende en innovatieve ondernemingen financieren die een relatie met de havensector hebben. De timing is goed. De Rotterdamse haven wil haast maken met de energietransitie - de overgang van een op fossiele energiebronnen gerichte haven naar gebruik van hernieuwbare grondstoffen.

Het bluswaterbassin is een betonnen bak met vier betonnen wanden en is 47 meter lang, 5 meter hoog en 5,5 meter breed. Twee wanden zijn uitgevoerd met regulier beton en twee, bij wijze van proef, met de toevoeging van de bacteriën. Het is voor het eerst dat dit op grote schaal wordt toegepast in een in het werk gestorte constructie.

Proeftuin in de praktijk
De TU Delft is in 2006 begonnen met de ontwikkeling van materialen die hun eigen schade kunnen herstellen, waaronder beton. Het bluswaterbassin is uitermate geschikt om het zelfhelende beton bij toe te passen. Het is aan de binnenzijde gevuld met water. Zodra er scheurvorming optreedt, kan je met visuele inspecties aan de buitenkant zien of de bacteriën hun werk doen.

Jeroen van Griethuysen, Contractmanager Havenbedrijf Rotterdam: “Het toepassen van zelfhelend beton kan ons in de toekomst voordelen opleveren, namelijk minder onderhoud aan de betonnen kademuren. In het geval van dit bluswaterbassin hoeven wij bij eventuele scheurvorming geen reparaties uit te voeren. Dat doet het beton gewoon zelf”.

Bekijk de video hoe het bluswaterbassin tot stand gekomen is.