Zeevaart

Onderzoek

Op de Maasvlakte worden zeecontainers bij de douane door een scanner gehaald. Met een vergelijkbare maar wat kleinere scanner is bij Naturalis gekeken of er nog botresten in de gevonden fossiele hyenakeutels zaten. Bij een aantal keutels bleek dat inderdaad zo te zijn. Die keutels zijn vervolgens opengemaakt en de inhoud is met microscopische en chemische analyses nader onderzocht. Barbara Gravendeel, lector Biodiversiteit bij Hogeschool Leiden en Naturalis Biodiversity: “Dit onderzoek heeft verrassende resultaten opgeleverd. De keutels zijn ouder dan gedacht en de grottenhyena at meer diersoorten dan tot nog toe bekend”.

Kalketers

De grottenhyena (Crocuta crocuta spelaea), is één van de bekendste roofdieren uit de laatste IJstijd, het laat-Pleistoceen. De Noordzee was toen nog een steppe waar wolharige mammoeten en wolharige neushoorns graasden. Pas later zou door het smelten van de ijskappen de Noordzee vollopen. Krassen en andere vraatsporen op fossiele botten van mammoeten en neushoorns tonen aan dat hyena’s zich tegoed deden aan die karkassen. Doordat ze botten afknagen krijgen ze veel kalk binnen. Omdat lang niet alle kalk door het lichaam wordt opgenomen, zit er veel kalk in de ontlasting. Moderne hyenakeutels zijn daarom vaak lichtgrijs of wit van kleur. Juist door dat hoge kalkgehalte verstenen de keutels van hyena’s gemakkelijk en spoelen ze tienduizenden jaren nadien aan op het Maasvlaktestrand.

De versteende keutels van de grottenhyena waren tot 2010 vooral bekend van vondsten uit Duitsland en Rusland. Tijdens een vistocht naar fossielen in het zandwingebied op de Noordzee voor de aanleg van Maasvlakte 2, werd de eerste Nederlandse ‘coproliet’ gevonden. Coproliet is het door wetenschappers aan het Grieks ontleende woord voor fossiele drol, letterlijk betekent het ‘poepsteen’. Dit eerste exemplaar is opgenomen in de collectie van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.

Sinds Walter Langendoen de versteende keutels regelmatig vindt op het Maasvlaktestrand, vindt hij het heel spannend dat Barbara Gravendeel van Naturalis onderzoek doet aan de coprolieten. Langendoen: ‘Dat het Natuurhistorisch museum zijn eerste exemplaar niet wilde laten opensnijden, begrijp ik heel goed. Maar nu de Nederlandse voorraad gestaag groeit, vind ik het belangrijk dat we er zoveel mogelijk van leren.’ Langendoen is sinds zijn eerste vondst dagelijks op het strand te vinden en inmiddels enthousiast amateur-paleontoloog.

Keutels zien en ruiken

Het merendeel van zijn inmiddels 100 exemplaren tellende verzameling is deze zomer te zien in FutureLand, het informatiecentrum over aanleg en gebruik van Maasvlakte 2. Naast de versteende exemplaren van grottenhyenakeutels zijn ter vergelijking ook verse uitwerpselen van moderne gevlekte hyena’s te zien. Voor wie het verschil zelf wil ruiken geven snuifdeksels nieuwsgierige neuzen alle gelegenheid.

Over FutureLand

FutureLand is toegankelijk voor jong en oud, je beleeft er de haven van de toekomst. FutureLand ligt midden in de Rotterdamse haven en biedt uitzicht op Maasvlakte 2 in ontwikkeling. Het informatiecentrum is geopend van dinsdag tot en met vrijdag en op zondag. De toegang is gratis. De FutureLand Express en de FutureLand Ferry staan het gehele jaar klaar voor rondritten en vaartochten in de nieuwe havens. Het informatiecentrum is in de ANWB-verkiezing Leukste uitje van 2015 gekozen als tweede leukste uitje van Zuid-Holland. Bekijk het programma op www.futureland.nl. Adres FutureLand: Europaweg 902, 3199 LC Maasvlakte, Rotterdam Havennummer 8360.