Zeevaart

PortXL richt zich wereldwijd op havengerelateerde start-ups. Ondanks het potentieel voor start-ups en scale-ups blijft de uitdaging van de energietransitie enorm, aldus Straetmans, onze voormalige Innovation Program Manager. In zijn opiniestuk vertelt hij waarom. Het eerste debat van NRC Live vindt plaats op 21 februari. Deze is helaas uitverkocht. Maar er volgen er nog vier. Data overige debatten.

Na Rotterdam gaan de schepen van 2M (Maersk Line en Mediterranean Shipping Company) verder naar Hamburg, Bremerhaven, Wilhelmshaven, Felixstowe, Antwerpen en Le Havre. Vervolgens wordt de reis oostwaarts aangevangen via Tanger (Marokko), Salalah (Oman) en Jebel Ali (Dubai). De ‘AE7’ gedoopte lijndienst vaart daarna via het Maleisische Tanjung Pelepas naar Ningbo en Shanghai in China.

Op de halverwege vorig jaar aangepaste routes van de Deens-Zwitserse combinatie was de positie van Rotterdam al aanzienlijk verbeterd. De nieuwe dienst is een extra opsteker voor de Maasstad. Ook in de eind 2016 bekend gemaakte schema’s van THE Alliance en Ocean Alliance neemt de Rotterdamse haven een prominente plek in.

Het nieuwe contract voor de Nooitgedacht past in het beleid van het Havenbedrijf om nieuwe contracten te verstrekken aan nautische dienstverleners die extra hebben geïnvesteerd in de minimalisering van uitstoot in de Rotterdamse haven. Onlangs verdiende Bagger & Aannemingsmaatschappij Van der Kamp uit Zwolle ook een nieuw baggercontract omdat het de Ecodelta - een hypermodern LNG-aangedreven baggerschip - laat ontwikkelen om in de Rotterdamse haven te gaan baggeren. De komst van het LNG-baggerschip past in het beleid van het Havenbedrijf om de meest duurzame haven in zijn soort te worden.

B.T.O.

De Nooitgedacht (lengte 63 meter, breedte 7,40 meter) baggert in opdracht van het Havenbedrijf Rotterdam in de hoeken van de Rotterdamse havenbekkens waar de schepen van Van der Kamp niet kunnen komen. B.T.O. is met de Nooitgedacht al 14 jaar werkzaam in het havengebied van Rotterdam om onderhoudsbaggerwerkzaamheden uit te voeren. Dat gebeurt door een elektrisch hydraulisch aangedreven PLM baggerkraan. De Nooitgedacht is ook uitgerust met een baggermonitoringssysteem, zodat het Havenbedrijf de werkzaamheden op afstand kan volgen. Binnenkort krijgt het kraanschip van de Green Award Foundation het predicaat ‘Gold’, de hoogste blijk van waardering van dit keurmerk.

De Huge is een VLCC (very large crude carrier) van 333 meter lengte en 60 meter breedte. Het schip arriveert met een diepgang van ruim 21 meter in de Beneluxhaven (havennummer 5742). De verwachte aankomsttijd is 14.45 uur.

Tip voor fotografen
Vanaf de terp op de Rozenburgse Landtong (havennummer 5410) tussen 13.30 uur en de aankomsttijd zijn prachtige foto’s te maken van de aankomst (als het niet meer zo mistig is).

De twee belangrijkste inkomstenbronnen van het Havenbedrijf zijn de verhuur van terreinen en het zeehavengeld dat schepen betalen bij een bezoek aan de haven. De inkomsten uit de verhuur van terreinen stegen met € 8,0 miljoen (+2,4%) tot € 348,9 miljoen. Dit is de optelsom van nieuwe uitgiften, ingroei van contracten die recent zijn afgesloten, indexering van contracten en verlenging van contracten tegen herziene prijzen. De havengelden namen met 2,3% af tot € 309,1 miljoen door een daling van de overslag (-1,1%), een daling van de gemiddelde prijs per ton en een toename van de kortingen. De kortingen op het havengeld die het Havenbedrijf gaf aan milieuvriendelijke schepen nam met 21,3% toe tot € 4,5 miljoen. In totaal bleven de bedrijfsopbrengsten stabiel op € 675,4 miljoen.

De operationele kosten daalden met 4,5% tot € 227,9 miljoen, vooral door daling van kosten gerelateerd aan de interne bedrijfsvoering en de vrijval van enkele reserveringen. Het resultaat uit deelnemingen bedroeg € 8,5 miljoen, circa € 0,4 miljoen minder dan vorig jaar. De omvang van deze post wordt net als in vorige jaren bepaald door de succesvolle deelneming in de haven van Sohar (Oman).

In het voorjaar van 2016 heeft het Havenbedrijf € 100 miljoen van het in 2008 afgesloten rentederivaat afgekocht. Hier is € 59,4 miljoen voor betaald. Van dit bedrag is in 2016 € 32,9 miljoen ten laste van het resultaat genomen. Na de afkoop resteert er nog een rentederivaat van € 900 miljoen. Het Havenbedrijf was in staat om het rentederivaat terug te brengen omdat de uitstaande variabele schuld eerder terugloopt dan voorzien. Dit komt door stabiele omzetontwikkeling, scherpe kostenbeheersing en goed risicomanagement op de investeringsprojecten.

€ 92,8 miljoen dividend

Conform de bestaande langlopende afspraken stelt het Havenbedrijf aan de aandeelhouders, de gemeente Rotterdam (70,83%) en de Staat (29,17%), voor om over 2016 € 92,8 miljoen (+2,0%) dividend uit te keren; € 65,7 miljoen aan de gemeente en € 27,1 miljoen aan de Staat.

Investeringen versus vennootschapsbelasting

Het Havenbedrijf heeft als missie om economische en maatschappelijke waarde te creëren door samen met klanten en stakeholders duurzame groei te realiseren. Het Havenbedrijf gebruikt de winst die ze maakt dan ook om, afgezien van het afbetalen van schulden en het uitkeren van dividend, te investeren in de ontwikkeling van de haven. In 2016 werd onder andere geïnvesteerd in de kademuren voor Sif, ligplaatsen voor Stena Line, de vervanging en upgrade van boeien en palen, de ontwikkeling van Maasvlakte Plaza en kademuren voor Koole Terminals. In totaal investeerde het Havenbedrijf vorig jaar € 179,8 miljoen tegenover € 154,4 miljoen in het jaar ervoor (+16,4%).

De komende jaren is de investeringsportefeuille goed gevuld met projecten als het omleggen van ca. 4 km van de Havenspoorlijn via de Theemsweg. Dit is openbare infrastructuur waaraan het Havenbedrijf circa € 100 miljoen gaat bijdragen. In concurrerende havens in omliggende landen betaalt de overheid dit soort publieke infrastructuur. Het is daarom extra zuur dat de Europese Commissie besloten heeft dat het Havenbedrijf vanaf 1 januari 2017 vennootschapsbelasting moet gaan betalen. Het Havenbedrijf is in beroep gegaan tegen dit besluit omdat het indruist tegen het principe dat er binnen Europa een gelijk speelveld moet zijn.

Allard Castelein, CEO Havenbedrijf Rotterdam: “Na de uitzonderlijke groei van 4,9% in 2015 moeten we tevreden zijn dat de meeste sectoren het volume in 2016 hebben kunnen evenaren of zelfs iets laten toenemen. Het Rotterdamse haven- en industriecomplex staat voor grote uitdagingen, met name de digitalisering en de energietransitie, en heeft te maken met sterke concurrentie van omliggende havens. Uiteenlopende ontwikkelingen geven vertrouwen dat het complex deze uitdagingen aankan, zoals de grote investeringen in verschillende raffinaderijen, een aantal projecten dat vorm moet geven aan de energietransitie, en de nieuwe vaarschema’s van de containerrederijen die gunstig zijn voor Rotterdam.”

Paul Smits, CFO Havenbedrijf Rotterdam: “Met een vrijwel gelijk blijvende omzet en een door goede kostenbeheersing gestegen winst, was 2016 financieel gezien een goed en stabiel jaar. De investeringen namen 16% toe en zullen de komende jaren naar verwachting op zijn minst vergelijkbaar zijn met het niveau van 2016. Tegelijkertijd gaat het Havenbedrijf vanaf 2017 vennootschapsbelasting betalen. Dat mag niet ten koste gaan van onze klanten en dus sturen we sterk op onze kosten.”

Nat massagoed

De overslag van ruwe olie daalde 1,2% tot 101,9 miljoen ton. De raffinagemarges namen weliswaar iets af, maar bleven gunstig waardoor de aangevoerde hoeveelheid ruwe olie aan de bovenkant van de historische bandbreedte bleef. De aan- en afvoer van olieproducten nam na een stijging van 18,0% in 2015 dit jaar toe met 0,3% tot 88,8 miljoen ton. Er werd minder stookolie overgeslagen en meer gasolie, diesel, kerosine, benzine en nafta behandeld. De overslag van LNG nam 26,1% af tot 1,7 miljoen ton, na een toename van ruim 90% in 2015. Oorzaak was dat er in 2016 minder arbitrage in LNG-prijzen op de wereldmarkt was. De categorie overig nat massagoed steeg 1,5% tot 31,2 miljoen ton. Dit is een optelsom van verschillende ladingsoorten. Zo werd er meer biodiesel overgeslagen maar minder palmolie. In totaal daalde de hoeveelheid nat massagoed 0,5% tot 223,5 miljoen ton.

Droog massagoed

De overslag van ertsen en schroot nam 7,8% af tot 31,2 miljoen ton. Dumping van Chinees staal was hiervoor de belangrijkste reden. Pluspunt was de toename van de export van schroot naar Turkije, dat anti-dumping maatregelen heeft afgekondigd. De hoeveelheid overgeslagen kolen nam 7,3% af tot 28,4 miljoen ton. Belangrijkste oorzaken zijn de sluiting van kolencentrales in Nederland en de toegenomen opwekking van wind- en zonne-energie. Er zijn meer agrarische producten vanuit Europa aangevoerd en minder overzee, waardoor de overslag van agribulk 3,6% daalde tot 10,4 miljoen ton. De hoeveelheid overig droog massagoed nam af met 1,4% tot 12,2 miljoen ton doordat iets minder grondstoffen voor de bouw en de industrie werden in gevoerd. Alles bij elkaar daalde het droog massagoed 6,2% tot 82,3 miljoen ton.

Containers

De overslag van containers steeg 1,2% tot 12,4 miljoen TEU (twenty feet equivalent unit, de eenheidsmaat voor containers) en 0,6% in gewicht tot 127,1 miljoen ton. In het tweede halfjaar werd 4,9% meer overgeslagen dan in dezelfde periode het jaar ervoor. Er werd meer lading verscheept van en naar het Verre Oosten en Noord-Amerika, minder naar Zuid-Amerika. Binnen Europa nam het transport, zowel feederverkeer als shortsea, tussen Rotterdam en Groot-Brittannië, Ierland, Spanje en Portugal toe. Tegelijkertijd liep het containerverkeer met het vaargebied ScanBaltic terug, vooral vanwege de zwakke Russische economie. De twee nieuwe containerterminals op Maasvlakte 2 hebben in het tweede halfjaar een sterke groei doorgemaakt. In het eerste halfjaar behandelden ze samen nog 0,6 miljoen TEU, in het tweede halfjaar 1,1 miljoen TEU. Het marktaandeel van Rotterdam in de Hamburg-Le Havre range bedraagt, net als de afgelopen jaren, ongeveer 30%. In de samenwerkingsverbanden van de grote containerrederijen hebben dit jaar nogal wat verschuivingen plaatsgevonden. Vanaf 1 april hanteren de allianties nieuwe vaarschema’s. Deze zien er voor Rotterdam gunstig uit.

Ondanks de aangekondigde Brexit nam het roll on roll off (roro) verkeer toe. Het betreft niet alleen transport van en naar Groot-Brittannië, maar ook Scandinavië, Spanje en Portugal. Het roro-verkeer groeide 1,7% tot 22,4 miljoen ton. De overslag van overig stukgoed nam 3,0% toe tot 5,9 miljoen ton, vooral doordat meer staal en non ferro metalen werden overgeslagen. Roro en overig stukgoed vormen samen de categorie breakbulk. Deze nam 2,0% toe tot 28,3 miljoen ton.

Offshore

Door de aanhoudend lage olieprijs wordt er relatief weinig geïnvesteerd in olie- en gaswinning en heeft de offshore sector het zeer zwaar. Veel bedrijven in deze voor Rotterdam belangrijke sector hebben medewerkers moeten ontslaan. Tegelijkertijd startte Sif het afgelopen jaar op Maasvlakte 2 de productie van monopiles voor windturbines op zee.

Prognose

Het Havenbedrijf verwacht dat het overslagvolume in 2017 op een vergelijkbaar niveau zal liggen als dat van 2016. De containeroverslag zet naar verwachting de opwaartse trend door, maar het is ongewis of de andere sectoren het resultaat van 2016 zullen evenaren.

Verwenbrunch

Een romantische brunch maakt de vaartocht compleet. Geniet samen met je geliefde(n) van het heerlijke brunchbuffet. De kosten voor deze 'Love Boat-tour' bedragen € 29,50 per persoon, inclusief welkomstdrankje en uitgebreid buffet. Kinderen tot en met elf jaar varen en brunchen mee voor € 19,50 en tot en met twee jaar gratis.

Over FutureLand

FutureLand is toegankelijk voor jong en oud. Beleef de haven van de toekomst. FutureLand ligt midden in de Rotterdamse haven en biedt uitzicht op Maasvlakte 2 in ontwikkeling. Het informatiecentrum is geopend van dinsdag tot en met vrijdag en op zondag. Van 1 mei tot 1 oktober is FutureLand ook alle zaterdagen geopend. De toegang is gratis. De FutureLand Express en de FutureLand Ferry staan het gehele jaar klaar voor rondritten en vaartochten door de nieuwe havens. Het informatiecentrum is in de ANWB-verkiezing Leukste uitje van 2017 gekozen als tweede leukste uitje van Zuid-Holland. Bekijk het jaarprogramma op www.futureland.nl.

Vandaag is het val opgehaald in de Merwehaven en afgemeerd op een ponton aan de Nassaukade. Vanaf morgenochtend 09.30 uur staat de terugplaatsing van het val op het programma, die iedereen vanaf de kade kan volgen. Via een tijdelijke webcam zijn de werkzaamheden live te volgen.

Koningshavenbrug
De Hef is de populaire benaming voor de buiten gebruik gestelde spoorweghefbrug over de Koningshaven. De officiële naam is Koningshavenbrug. De twee brugdelen aan de oevers stammen uit 1878. De spoorbrug moest het zuiden van Rotterdam ontsluiten voor het centrum van de stad. Door de brug werd tevens het treinverkeer van Noord- met Zuid-Nederland verbonden. Van de huidige Koningshavenbrug stammen de twee brugdelen aan de waterkant uit die tijd. Het middengedeelte vormt dan nog een draaibrug. Dit was echter een forse hindernis voor de scheepvaart. In de smalle doorvaart voeren meerdere schepen zich vast. In 1918 voer het Duitse schip 'Kanderfels' zelfs tegen de pijler. Dit laatste ongeval gaf de doorslag voor de aanleg van een hefbrug ter vervanging van de draaibrug.

Betonnen contragewichten
De brug is ontworpen door P. Joosting en opengesteld op 31 oktober 1927. Deze brug was de eerste van haar soort en op dat moment uniek in Europa. De Hef bestaat uit twee torens van elk meer dan zestig meter hoog. Het middelste brugdeel wordt omhoog getild met behulp van staalkabels, kabelwielen en betonnen contragewichten. Deze imposante constructie beweegt documentairemaker Joris Ivens in 1928 tot het maken van een avant-gardistische film over De Hef met als titel 'De Brug'. Met zijn kunstzinnige documentaire vergaart Ivens internationale bekendheid. Vanaf dan vormt De Hef regelmatig een bron van inspiratie voor kunstenaars en schrijvers.

“We hebben de beste haveninfrastructuur van de wereld. En we willen voorop lopen in de energietransitie en digitalisering. Voor mij staat vast dat overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen dat samen moeten doen”, zei minister Schultz van IenM onlangs op 1 februari 2017 op de Maritieme werkconferentie te Amsterdam.

BOZ-voorzitter Ronald Paul (COO van Havenbedrijf Rotterdam) sluit zich daarbij aan: “We staan als zeehavens voor een enorme uitdaging op het gebied van energie en klimaat, het verduurzamen van industrie en transport en het breed toepasbaar maken van ICT. En juist de concentratie van industrie, energie en logistiek in de havengebieden biedt een unieke kans om op al deze gebieden forse transitieresultaten te kunnen bereiken.”

BOZ bepleit een gerichte investeringsgolf, ook van de overheid. Immers, het economisch belang van de havensector is van nationaal belang: de jaarlijkse overslag van in het totaal 600 mln ton maakt 336.000 banen en een toegevoegde waarde van 38 mrd euro mogelijk. BOZ meent dat het nationaal economisch belang een Rijksbijdrage aan het Structuurfonds rechtvaardigt. BOZ-voorzitter Ronald Paul: “Een rijksbijdrage van 500 mln euro per jaar herstelt onze concurrentiepositie met de buurlanden en cofinanciering nodigt de zeehavens uit om gericht te investeren in een toekomstgerichte structuurversterking, daar hebben we allemaal belang bij.”

BOZ zal haar voorstel voor een Structuurfonds aanbieden aan de formateur en de politieke partijen in de Tweede Kamer.

The place to be
HEBO heeft voor Rotterdam gekozen als thuisbasis voor het grootste deel van de vloot. Bonsink: “In Rotterdam, daar gebeurt het! Het is een fantastische thuisbasis voor onze schepen. Het is de haven waar veel van onze klanten zitten, tevens is het een belangrijk logistiek knooppunt dat ons veel werk brengt. Dit is ook een reden dat we naar een grotere vestiging gaan in de haven. We gaan daar uitbreiden met een eigen terrein, kantoor en werkplaats.”
In december vorig jaar hebben HEBO Maritiemservice en het Havenbedrijf nog een nieuw contract ondertekend voor de ruimingsorganisatie voor de oliebestrijding in de Rotterdamse haven met een looptijd van vijf jaar. HEBO Maritiemservice levert hierdoor weer een bijdrage aan het streven van het Havenbedrijf om de meest duurzame haven in zijn soort te zijn.

Bewust transport
HEBO Maritiemservice koos bewust voor een drogeladingschip als transportmiddel. “Het was de milieuvriendelijkste overdracht naar Europa,” vertelt Bonsink. “We hebben lang gezocht naar een geschikte rederij die al naar Europa ging, zodat wij onze pontons mee zouden kunnen laten varen.”
De lading bestond uit vier RoRo pontons, vier koppelpontons, een transportponton en een kraanponton. Het tiende exemplaar werd onder ons toezicht gebouwd en geleverd aan een collega-bedrijf.” De nieuwe pontons hebben de oude vloot deels vervangen, maar het betreft ook een stuk uitbereiding, zodat ze een nog groter deel van de markt bedienen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld met grote lading zonder extra sleepboten varen, door het toepassen van boegschroeven in een aantal pontons. In de korte tijd dat ze actief zijn in Rotterdam hebben ze al veel verschillende klussen geklaard: “We hebben onlangs een vracht jachten naar de boot Düsseldorf show gestuurd. Ze kwamen per zeeschip aan in Rotterdamen en gingen vervolgens op ponton naar Düsseldorf.”

Vakwerk
Het mooiste exemplaar wordt volgens Bonsink momenteel nog afgebouwd: “Kraanponton HEBO-Lift 2 is echt vakwerk. Er staan zelfs al behoorlijk wat hijswerkzaamheden voor haar op de planning, in de haven van Rotterdam maar ook in Engeland.” De bouw van de pontons was een intensief traject, waarbij de HEBO-Lift 2 de grootste uitdaging vormde. “Dit complexe kraanponton is als casco + geleverd en is in China voorzien van anker- en verhaallieren, een MOB-boot, kraanpedestals, leidingwerk en een houten werkdek.”
De nieuwe pontons hebben verschillende afmetingen. “We hebben er rekening mee gehouden dat ze de oudere vloot aanvullen. We kunnen nu als het ware puzzelen met de pontons, ook doordat ze koppelbaar zijn. We hebben nu alle breedte maten in huis van 7,4 tot 24,5 meter,” aldus Bonsink.