Op zaterdag 6 augustus 2016 arriveert om 8 uur de ms Nautica aan de Wilhelminakade van Cruiseport Rotterdam.
Het schip van Oceania Cruises is al 16 jaar oud maar het is de eerste maal dat het schip in Rotterdam arriveert. De ms Nautica is 181 meter lang en kan ruim 800 passagiers aan boord hebben. Om 20.00 vertrekt het die dag weer uit Rotterdam.
De CO2-uitstoot met 100 miljoen ton per jaar verminderen door efficiënter om te gaan met brandstof in de scheepvaart. Als het aan Dan Veen en Michiel Katgert van We4Sea ligt, is dat in vier jaar tijd realiteit. En dat met slechts een paar kleine aanpassingen aan schepen. De start-up heeft een slimme tool ontwikkeld om het brandstofverbruik van zeeschepen te verminderen.
We4Sea maakt daarvoor gebruik van bestaande apparatuur aan boord van een schip, zoals de reisgegevensrecorder (VDR) en sensoren. Met de gegevens die daaruit voortkomen wordt de brandstofefficiëntie gemeten. Met simulatiesoftware wordt vervolgens gekeken wat het effect van bepaalde aanpassingen is op het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot. Daarbij kan gedacht worden aan een nieuwe schroef of het aanpassen van de vaarsnelheid.
In 2019 wil het bedrijf 500 schepen monitoren. Daarmee vermindert We4Sea de CO2-uitstoot met 100 miljoen ton per jaar. Dat staat gelijk aan circa 12,5 miljoen Nederlandse huishoudens (een huishouden in Nederland stoot gemiddeld 8 ton CO2 per jaar uit, volgens gegevens van Milieu Centraal).
Om de mogelijkheden van hun idee te onderzoeken hebben Dan en Michiel vorig jaar deel genomen aan het LaunchLab van Port Innovation Lab. Deze samenwerking tussen YES!Delft en het Havenbedrijf Rotterdam helpt havengerelateerde start-ups hun ideeën van de grond te krijgen. Het Port Innovation Lab biedt onder andere coaching, testfaciliteiten en toegang tot een netwerk van launching customers en investeerders. “Binnen het LaunchLab moesten we met zo veel mogelijk potentiële klanten in gesprek komen. Die gesprekken zijn van belang geweest om ons vermoeden te bevestigen: brandstofefficiëntie is een probleem en bedrijven hebben geen idee hoe ze hier mee aan de slag moeten gaan”, aldus Michiel. “We leerden hoe wij onze tool binnen de markt kunnen positioneren en wie onze klanten zijn. Toen we ook nog het LaunchLab wonnen, wisten we zeker dat we iets op het spoor waren,” vult Dan aan.
We4Sea is op de goede weg. Het bedrijf is doorgegroeid naar het Incubation programma van YES!Delft. Momenteel verzamelen ze de eerste gegevens van ‘launching customer’ Flinter, een belangrijke mijlpaal voor deze jonge onderneming. Nog voordat deze demo is afgerond (naar verwachting in oktober 2016) hebben twee grote ondernemingen uit de bedrijfstak zich al gecommitteerd aan de tool van We4Sea.
Heb jij, net als We4Sea, een slim idee voor de haven? Op 20 september 2016 organiseert Port Innovation Lab de AccessDay. Tijdens AccessDay krijg je de kans om jouw idee voor de haven te pitchen voor directeuren en innovators van de haven van Rotterdam.
Schrijf je nu in en win deelname aan het LaunchLab-programma (ter waarde van 15.000 euro). Ga naar www.portinnovationlab.nl voor meer informatie.
Column van Mare Straetmans, Managing Director van PortXL
100 dagen, 12 start-ups en 180 mentors. Gooi daar wat haaien bij, drones, slimme software, containersloten en een aantal 3D-printers. Blend het tot één shake-down en wat krijg je? PortXL 2016. De eerste editie van ons start-up accelerator programma leverde 5 klantcontracten op. Het heeft daarmee al mijn verwachtingen overtroffen. De toon voor volgend jaar is gezet!
In 100 dagen hebben de deelnemende start-ups hun concepten naar een volgend niveau weten te tillen met workshops, marktonderzoeken, businessmodellen uitwerken, een-op-een coaching, netwerken, pitchen en finetunen. Toen we in oktober vorig jaar begonnen, hebben we gezegd dat PortXL een succes is als we echt iets toevoegen aan de haven en de economie. Dat nu vijf van de twaalf start-ups een contract hebben getekend, is meer dan waar we van hebben durven dromen.
Het resultaat van dit jaar? STC gaat aan de slag met het credential management platform van Pingle . Vopak en PortCall gaan samenwerken om de afhandeling van schepen te optimaliseren. Havenbedrijf Rotterdam gaat de robots van Ranmarine inzetten om plastic uit het water halen. Logistiek platform Lotebox is een overeenkomst aangegaan met een Chinese partij en ook het Griekse XYZ gaat met Vopak samenwerken. De andere deelnemers zijn eveneens goed op weg.
Soms wordt onze haven als conservatief getypeerd. Als je kijkt naar PortXL, dan wordt het tegendeel bewezen. Meer dan 180 mentors hebben zich verbonden aan het programma, onze partners (Van Oord, Havenbedrijf Rotterdam, EY, ECE, Vopak, First Dutch, Uniper, Damen, Rabobank, Boskalis, IQ en Heineken) zijn enorm betrokken geweest en meer dan 500 mensen zijn afgekomen op het afsluitende event. Het is goed om te zien dat er veel positieve respons is op de vernieuwing. Het is volgens mij de enige manier om op lange termijn een significante rol te blijven spelen.
En er zijn meer vooroordelen ontkracht. Bij start-ups wordt vaak gedacht aan snelle jongemannen met een baard en een ingewikkelde fiets. Dat beeld klopt in dit geval niet. We hebben uitgerekend dat de gemiddelde leeftijd van de deelnemers 39,8 jaar is. Het zijn gedreven mensen die al jarenlang in de haven hebben gewerkt en zelf hebben ervaren dat het beter kan. Ze laten hun huis, werk en familie achter om deel te nemen aan PortXL en hun ideeën verder te brengen. Deelnemers komen van over de hele wereld: Colombia, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika, Brazilië, Portugal, Griekenland, Kroatië en Nederland.
Alle start-ups hebben aangegeven op een of andere manier in Rotterdam te willen blijven. Dat is natuurlijk fantastisch. Voor hen is Rotterdam het FC Barcelona van de havenindustrie. Ik verwacht dat uiteindelijk vijf tot zes deelnemende start-ups van PortXL 2016 zullen uitgroeien tot succesvolle mkb-bedrijven en er een of twee misschien heel groot zullen worden.
Het succes van het eerste jaar legt de lat hoog voor de volgende editie. We zijn inmiddels alweer druk op zoek naar kansrijke start-ups voor PortXL 2017. We kunnen niet wachten om weer vele internationale start-ups in de Rotterdamse haven te verwelkomen. Havengerelateerde start-ups die interesse hebben in deelname kunnen zich aanmelden via de website: www.portxl.org. Ook bedrijven die als mentor of partner aan PortXL willen bijdragen, kunnen terecht op de website.
Vergeleken met een zeer goed eerste halfjaar 2015 (toename overslag met 6,8%) is de overslag van goederen in Rotterdam in het eerste halfjaar 2016 met 3,0% afgenomen. De daling was het sterkst in het droog massagoed (-9,9%). Hoewel er iets minder nat massagoed werd overgeslagen (-1,1%), is het volume ruwe olie en olieproducten nog steeds op een historisch zeer hoog niveau. 2,3% minder containers (TEU) passeerden de haven. De offshore sector heeft een aantal omvangrijke projecten gerealiseerd, maar lijdt onder de teruggelopen investeringen in de olie- en gaswinning.
Het marktaandeel van Rotterdam in de Hamburg - Le Havre range nam toe van 38,0% in het eerste kwartaal van 2015 tot 38,3% in het eerste kwartaal van 2016. Overall presteert het Rotterdamse havenbedrijfsleven daarmee in de huidige lastige macro-economische omstandigheden goed ten opzichte van dat in de concurrerende havens.
De omzet in de eerste helft van 2016 is € 336,9 miljoen, dat is € 2,0 miljoen lager dan in de eerste helft van 2015. Het zeehavengeld daalde met € 5,8 miljoen, voornamelijk veroorzaakt door een daling van de overslag. De inkomsten uit contracten zijn gestegen met € 4,5 miljoen. Het netto resultaat in de eerste helft van 2016 is € 96,6 miljoen, in 2015 was dit € 122,5 miljoen. Dit verschil wordt vrijwel geheel veroorzaakt door een gedeeltelijke afkoop van de renteswap. Hierdoor zijn de financiële lasten in 2016 gestegen met € 29,3 miljoen ten opzichte van 2015 maar zullen de toekomstige rentelasten dalen. Naar verwachting zijn de investeringen voor heel 2016 ongeveer gelijk aan 2015.
Het Rotterdamse haven- en industriecomplex heeft te maken met een grote dynamiek. Het Klimaatakkoord van Parijs, onduidelijkheid over de manier waarop de energietransitie (inter)nationaal vorm krijgt, de gevolgen van een Brexit en opkomend protectionisme, de aanhoudend lage olieprijs, digitalisering van de samenleving, vorming van nieuwe allianties van containerrederijen en dergelijke leiden tot onzekerheid, maar zeker ook tot kansen. De komende jaren zijn naar verwachting twee ontwikkelingen van bijzonder belang voor de haven: de energietransitie en de digitalisering. Op beide terreinen is de haven goed voorbereid om hierin slagen te maken. Juist de omvang van het Rotterdamse energie- en chemiecluster, de grootte van de logistieke stromen en het feit dat hier toonaangevende bedrijven zijn gevestigd, maken dat de uitgangspositie gunstig is. Of het nu gaat om de mogelijkheden voor het vergroten van efficiency, voor biobased productie, voor benutting van overtollige warmte, voor opvang en opslag van CO2 of voor het efficiënter organiseren van logistieke processen door slimme ict-toepassingen. Innovatie is bij veel van deze processen een sleutelbegrip. Het afgelopen halfjaar zijn op het vlak van energietransitie en digitalisering verschillende concrete stappen gezet.
De jaarlijkse overslag van de haven van Rotterdamse is zo’n 465 miljoen ton. Hiermee is de Rotterdamse haven de grootste haven van Europa. Het havengebied omvat 12.500 ha havengebied (land & water, waarvan circa 6.000 ha bedrijfsterreinen). De totale lengte van het havengebied is ruim 40 kilometer. Jaarlijks bezoeken circa 30.000 zeeschepen en 110.000 binnenvaartschepen de haven.
Maersk Line heeft Rotterdam toegevoegd aan het vaarschema van de L16 – St. Petersburg Service. Op 19 juli heeft het schip Bomar Vanquish Rotterdam voor het eerst aangelopen. Deze nieuwe Rotterdamse dienst op Rusland doet in St. Petersburg zowel Petrolesport als First Container Terminal (FCT) aan.
De containerrederij alliantie 2M, van Maersk Line en MSC, heeft in mei haar nieuwe vaarschema op de route Europa-Azië bekend gemaakt. De positie van Rotterdam is daarin flink verbeterd met een extra ‘first port of call’- en een extra ‘last port of call’-positie op de routes met de grootste schepen. Het Havenbedrijf Rotterdam voorziet een forse groei in containervolume van 2M.
Alweer 15 jaar zijn het Havenbedrijf Rotterdam en Luxor Theater Rotterdam verbonden als partners. Vandaag wordt dit sponsorcontract in het World Port Center verlengd door de ondertekening van een nieuwe overeenkomst voor drie jaar. “De samenwerking met het Luxor sluit naadloos aan bij onze ambities op het gebied van ondersteuning van cultuur in Rotterdam”, zegt Richard van der Eijk, Hoofd Communications & External Affairs bij het Havenbedrijf.
Het Havenbedrijf sponsort partners die werken aan wereldklasse en tegelijkertijd een hart voor de omgeving hebben. Een verlenging van het contract is dan ook een logisch vervolg volgens Van der Eijk. “We zijn een maatschappelijk betrokken organisatie en blijven onze partnerships ontwikkelen. In de volle breedte willen we een constructieve bijdrage leveren aan de stad Rotterdam en dat doen we met aandacht voor kwaliteit”, vertelt Van der Eijk. “Zowel aan het haven- en industriegebied als aan de leefbare stad en haar bewoners. Luxor is al vele jaren een goede partner van het Havenbedrijf en blijft dat nu in ieder geval tot 2019.”
Partnership Luxor
Luxor slaat als culturele ondernemer steeds vaker zijn handen ineen met het bedrijfsleven en gaat samenwerkingen aan op het gebied van seminars en sponsorschappen.
Marc van Kaam, directeur van het Luxor Theater, is verheugd over de verlenging van het partnership: “We zijn blij dat het Havenbedrijf Rotterdam, een Luxor-partner van het eerste uur, de samenwerking heeft verlengd”, zegt Van Kaam. “Een van de onderdelen van deze samenwerking is onze deelname aan de Wereldhavendagen in september, waarbij Luxor een exclusieve en gratis Smartest Light & Sound show aanbiedt.”
Dag van de Haven
Als onderdeel van het sponsorcontract heeft het Havenbedrijf ook de mogelijkheid om gebruik te maken van het theater. Het Havenbedrijf faciliteert zo onder meer de Havenvereniging die op de tweede donderdag in december traditiegetrouw De Dag van de Haven organiseert in het nieuwe Luxor.
Ben jij iemand die buiten de gebaande paden treedt? Iemand die van een uitdaging houdt en data wil omzetten in innovatieve oplossingen voor de haven? En wil jij kans maken op 1.500 euro? Dan is de World Port Hackathon wat voor jou. Op 2 september 2016 wordt dit evenement voor de vierde keer in de haven van Rotterdam georganiseerd. Hier komt innovatie tot leven!
Tijdens de World Port Hackathon gaan teams en individuen aan de slag met open data, big data en technologie. Met behulp van de beschikbaar gestelde data proberen zij applicaties te ontwikkelen die een oplossing bieden voor specifieke uitdagingen van de havenindustrie. Vorig jaar deden er meer dan 100 hackers mee. De komende editie focust op drie thema’s: Infrastructure & Logistics, Energy & Climate en ‘Disrupt the Port’.
Binnen 24 uur bouwen de teams concepten of prototypes die de haven van Rotterdam veiliger, duurzamer, innovatiever, inspirerender en economisch aantrekkelijker maken. Na 24 uur worden de ideeën, concepten en prototypes gepitcht voor een jury. Het team met het beste concept of prototype wint 1.500 euro. De tweede prijs bedraagt 500 euro.
Ook is er een aanmoedigingsprijs van 1.000 euro en maken de hackers kans op deelname aan het Port Innovation Lab, het start-up acceleratorprogramma van de Rotterdamse haven. Bovendien krijgen deelnemers de mogelijkheid om hun ideeën gelijk onder de aandacht van relevante partijen in de haven te brengen. Het Havenbedrijf Rotterdam is partner van de World Port Hackathon.
Heb je interesse om mee te doen of wil je meer weten over de World Port Hackathon? Kijk dan op worldporthackathon.com
Het Havenbedrijf Rotterdam, Carnival Corporation & plc, DNV GL, ENGIE, ENN, GE, GTT, Lloyd’s Register, Mitsubishi Corporation, NYK Line, Qatargas, Shell, Tote, Inc. en Wärtsilä hebben een nieuw sectoroverstijgend initiatief aangekondigd met als naam SEA\LNG, om het gebruik van vloeibaar aardgas (liquefied natural gas - LNG) als scheepsbrandstof te bevorderen.
Peter Keller, voorzitter van SEA\LNG en executive vice president van Tote Inc. legt de doelen van de coalitie als volgt uit: "We erkennen de noodzaak om nauw samen te werken met belangrijke spelers in de waardeketen, waaronder rederijen, classificatiebureau's, havens, grote leveranciers van LNG, downstreamondernemingen, aanbieders van infrastructuur en original equipment manufacturers (OEM's), zodat iedereen duidelijk voor ogen heeft wat de voordelen zijn op milieu- en economisch vlak, van het gebruik van LNG als scheepsbrandstof. SEA\LNG wil marktbarrières wegnemen en bijdragen aan de doelstelling om het gebruik van LNG als scheepsbrandstof een wereldwijde realiteit te maken.”
Meer dan 90% van de wereldhandel wordt vervoerd over zee en dit cijfer zal naar verwachting de komende jaren aanzienlijk toenemen. Qua tonkilometers is scheepvaart de schoonste vorm van transport ter wereld. De getransporteerde volumes zijn echter zo groot dat scheepvaart een belangrijke bijdrage levert aan de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen (~3% van het totaal wereldwijd ), zwaveloxiden (SOx, ~10% van het totaal ) en stikstofoxiden (NOx, ~15% ).
Om in te spelen op de emissiereductie-eisen die wereldwijd van kracht zijn geworden, is er een toenemende vraag naar LNG als scheepsbrandstof. LNG biedt grote milieuvoordelen in vergelijking met zware stookolie, momenteel de belangrijkste brandstof in de scheepvaart. LNG zorgt voor een aanzienlijke reductie in de uitstoot van SOx, NOx en roetdeeltjes en kan tevens bijdragen aan een lagere emissie van broeikasgassen. LNG is daarom een brandstof die klaar is voor de eisen van vandaag en die van de toekomst.
Hoewel LNG een goed alternatief is voor de momenteel gebruikte brandstoffen, zullen havens over de hele wereld echter uitgerust moeten worden met LNG-infrastructuur, voor snelle, veilige en kosteneffectieve bunkering. Daarnaast zijn schepen met LNG als brandstof vooralsnog duurder, waardoor een besluit tot investering niet eenvoudig is. Bovendien zijn regels met betrekking tot LNG nog niet overal ter wereld consistent, waardoor de financiële prikkel tot investering in de sector beperkt wordt. SEA\LNG wil deze en andere problemen aanpakken en helpen oplossen.
Philip Olivier, president-directeur van ENGIE Global LNG, verklaart: “Iedereen roept om alternatieven om de milieu-impact te verkleinen. Dat is de reden waarom we onze krachten gebundeld hebben, om het grootschalig gebruik van LNG als scheepsbrandstof actief te stimuleren. LNG heeft de potentie om per 2030 een marktaandeel van 10% van de wereldwijde vraag naar bunker op zich te nemen. ENGIE zal een bijdrage leveren om deze doelstelling te behalen.”
Tom Strang, senior vice president, Maritime Affairs van Carnival Corporation & plc zegt: “Omdat we proactief samenwerken binnen de gehele waardeketen van LNG voor de scheepvaart, kunnen we de transitie naar een mariene sector met minder uitstoot realiseren. We zijn er trots op om mee te mogen werken aan deze doelstelling en willen ons aansluiten bij andere innovators op dit gebied.”
“Dit nieuwe, sector overstijgende initiatief is goed nieuws”, zegt Lauran Wetemans, general manager downstream LNG van Shell. “Voor de overschakeling op LNG als brandstof is een nauwe samenwerking met belangrijke spelers in de gehele waardeketen nodig. SEA\LNG wil de voordelen en de potentie van LNG-brandstof promoten en gelijke voorwaarden scheppen voor LNG in verhouding tot andere brandstoffen. Dit is complementair met het werk dat wordt uitgevoerd door andere organisaties, zoals de Society for Gas as a Marine Fuel.”
“De fundering onder een zonnige toekomst voor LNG is gelegd, maar we hebben een sectoroverstijgende benadering nodig om het volledige potentieel van LNG als scheepsbrandstof te benutten. DNV GL heeft vanaf de start het voortouw genomen bij LNG als scheepsbrandstof en is er trots op om samen te werken met innovatieve partners, zodat LNG een plek kan veroveren als belangrijke brandstof voor de toekomst”, zegt Tjerk-Johan de Vries, regiomanager West-Europa & Afrika bij DNV GL.
Leo Karistios, projectleider gastechnologie van Lloyd’s Register voegt hieraan toe: “LNG als scheepsbrandstof was tot op heden vooral een zaak van visionairs en geconcentreerd in specialistische scheepvaartsectoren - short-sea scheepvaart en veerboten, voornamelijk varend tussen twee vaste havens. We willen meewerken aan de expansie van LNG als voorkeursbrandstof voor de scheepvaart, waarbij we ons niet alleen richten op short-see scheepvaart en lokale scheepvaart met gas als brandstof, maar ook voor de scheepvaart op volle zee.”
Door de combinatie van extreem nauwkeurige laserscantechnologie met fotografie en 3D-modellen is het voor het Griekse XYZ heel eenvoudig om ruimten (zoals machinekamers) van schepen secuur in kaart te brengen. Tijdens Shakedown, het finale-evenement van PortXL, liet oprichter en eigenaar Stefanos Katsolis zien wat er allemaal mogelijk is.
Schepen zijn ingewikkelde constructies die uit compartimenten, duizenden meters pijpleiding en een ware ‘spaghetti’ aan elektrische snoeren bestaan.
— Stefanos Katsolis,
PortXL is het startup acceleration program voor port innovators in Rotterdam. Tijdens Shakedown op 30 juni presenteerden twaalf geselecteerde startups wat 100 dagen ‘business-building’ met een team van mentoren, partners en experts heeft opgeleverd. XYZ was er daar één van.
Katsolis: “Schepen zijn ingewikkelde constructies die uit compartimenten, duizenden meters pijpleiding en een ware ‘spaghetti’ aan elektrische snoeren bestaan. Bij uitbreidingen of de installatie van nieuwe systemen aan boord waren technici altijd overgeleverd aan blauwdrukken en 2D-afbeeldingen. Dit proces kan nu veel efficiënter plaatsvinden. Met onze apparatuur scannen we uiterst nauwkeurig de ruimten van een schip. Deze informatie wordt naar een 3D-model of -tekening omgezet, zodat bijvoorbeeld via een Virtual Reality-rondleiding precies kan worden bepaald waar en hoe de infrastructuur van het schip kan worden aangepast.”
“Onze diensten zijn bijvoorbeeld ideaal om te bepalen waar Ballast Water Treatment Systemen het beste geplaatst kunnen worden aan boord”, vervolgt Katsolis. Vanuit die hoek is er dan ook al aardig wat interesse. Vanuit Griekenland, maar we hebben bijvoorbeeld ook net een pilot achter de rug met Vopak. Ze waren meer dan ‘pleasantly surprised’. Om handen en voeten aan onze start-up te geven, hebben we 25.000 euro van de Europese Unie ontvangen. Om ons concept verder te ontwikkelen en uit te rollen, is in de komende twee jaar 400.000 euro nodig. Hiervoor zijn we op zoek naar externe financiers.”
Foto: Beeldhouwers.nl
In verband met werkzaamheden aan de technische installaties van de Botlekbrug dienen diverse wegvakken ter hoogte van de Botlekbrug (gevaarlijke stoffenroute) tijdelijk voor alle verkeer te worden afgesloten.
Dit betreft:
- Gevaarlijke stoffenroute van de A15 parallelrijbaan Links (Ridderkerk - Rozenburg) ter hoogte van de Botlekbrug, inclusief toerit 17 (Hoogvliet) en de toerit vanaf de Vondelingenweg
- Gevaarlijke stoffenroute van de A15 parallelrijbaan Rechts (Rozenburg - Ridderkerk) ter hoogte van de Botlekbrug, inclusief toerit 16 (Spijkenisse) en de toerit vanaf de Plaatweg
Week 29:
Van woensdag 20 juli 22:00 uur tot donderdag 21 juli 05:00 uur
Van donderdag 21 juli 22:00 uur tot vrijdag 22 juli 05:00 uur
Of zoveel langer of korter dan noodzakelijk. Bij slechte weersomstandigheden kan het werk uitgesteld worden.
Omleidingen:
Doorgaand verkeer richting Europoort kan gebruik maken van de Botlektunnel.
Verkeer uit Hoogvliet wordt ter plaatse met gele borden omgeleid via toerit 17 (Hoogvliet) naar de A15 parallelrijbaan Rechts, af- en toerit 18 (Rotterdam-Heijplaat). (Omleidingsroute A)
Vervoer gevaarlijke stoffen (ADR), welke niet door de Botlektunnel (categorie D) mag, wordt grootschalig omgeleid via de N3, A16, A17, A59, A29, N59, N215 en N57.
Doorgaand verkeer richting Rotterdam kan gebruik maken van de Botlektunnel.
Het verkeer richting Hoogvliet en Pernis wordt ter plaatse met gele borden omgeleid via de Botlektunnel, A15 parallelrijbaan Rechts, af- en toerit 18 (Rotterdam-Heijplaat). (Omleidingsroute P)
Vervoer gevaarlijke stoffen (ADR), welke niet door de Botlektunnel (categorie D) mag, wordt grootschalig omgeleid via de N3, A16, A17, A59, A29, N59, N215 en N57
